Türkiye’de Madenciliğe Genel Bakış

Bu makale, Türkiye’deki maden kaynaklarının keşfi ve çıkarılmasıyla ilgili başlıca yasal sorunların bazılarını vurgulamaktadır. Türkiye’de yabancı yatırım ile ilgili kural ve kısıtlamalar.

Maden kaynaklarının aranması ve çıkarılması

Tethyan-Avrasya Metallogenic Belt’ün bir parçası olan Türkiye, çeşitli maden yatakları ile dünyada onuncu sırada bulunuyor. Hükumet madencilik faaliyetlerini önemli ölçüde arttırmaya kararlı. Türkiye, Fraser Institute sıralamasında siyasi istikrar kaygıları nedeniyle sert bir düşüş yaşamamasına rağmen, yasal çerçevede yapılması beklenen reformlar ülkenin bu konudaki olumsuz algılarını aşmasına yardımcı olabilir.

Hükümet kısa bir süre önce ülkenin doğal kaynaklarının azami kullanımını sağlayacak ve cevher ihracatına kıyasla ekonomiye değer katmak için mayın işlemeye odaklanacağını açıkladı. Türkiye ulusal ihracat hacmini 500 milyar dolara çıkarmayı planlıyor ve maden sektörü 2023 yılına kadar 15 milyar dolarlık ihracat payına ulaşmayı hedefliyor.

Doğal taş ihracatı şu anda Türkiye’nin madencilik ihracat kompozisyonuna hâkim durumda. 2018 yılında doğal taş ve metal cevheri (krom, çinko ve bakır gibi) ihracatı madencilik sektörü ihracatının% 71’ini oluşturdu. Endüstriyel mineral ihracatı (bor ve feldispat gibi) madencilik ihracatının% 21’ini oluşturdu.

Türkiye’de çinko, bakır, mermer ve krom gibi pek çok mineral çıkarılabilir.

Hükümet, özellikle kapsamlı teşvik politikası ile kanıtlandığı üzere madencilik sektöründeki yabancı yatırımı teşvik etmektedir. Türkiye, enerjiye bağımlılığı azaltmak amacıyla, linyit ve kömür yakıtlı enerji santralleri yoluyla elektrik üretimini canlandırmayı hedefliyor. Bu, yeni linyit / kömür yakıtlı elektrik santrali geliştirme planlarının ve eski kamuya ait eski elektrik santrallerinin yeni özel sahiplere yapılan özelleştirme sonrası yatırım taahhütleri ile ile sonuçlandı.

Maden kaynaklarının keşfi ve çıkarılması için düzenleyici çerçeve nedir?

• 4 Haziran 1985 tarih ve 3213 sayılı Maden Kanunu (Maden Kanunu). Bu, madenler üzerindeki hakların araştırılması, işletilmesi ve edinilmesiyle ilgili ilkeleri ve prosedürleri vardır.

• 21 Eylül 2017 tarihli ve 30187 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Maden Yönetmeliği. Bu Yönetmelik, Madencilik Kanunu’nun uygulanmasını ön görmektedir (Madencilik Uygulama Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır).

• 21 Haziran 2005 tarihli ve 25852 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Madencilik Faaliyet İzni Yönetmeliği. Bu, ilgili kamu otoritelerinin madencilik faaliyetleri için verdikleri izinleri düzenlemektedir.

• 21 Eylül 2017 tarihli ve 30187 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Madencilik Alanlarının İhalesi Hakkında Yönetmelik. Bu ilke ve madencilik alanları ihale sürecini belirlemektedir.

• 23 Mayıs 2018 tarihli ve 30429 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Madencilik Bölgeleri ve Lisanslarının Devri ile ilgili Yönetmelik. Bu, madencilik bölgelerinin uygulanmasını amaçlamaktadır.

Madencilik faaliyetlerine ilişkin diğer önemli mevzuatlar arasında 11 Ağustos 1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu ve Çevresel Etki Değerlendirme Yönetmeliği (25 Kasım 2014 tarihli ve 29186 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan) (ÇED Yönetmeliği) bulunmaktadır.

Madencilik faaliyetlerine başlamadan önce onaylanmış bir çevresel etki değerlendirmesi (ÇED) yapılmalıdır ve yasal olarak gerekli olabilecek herhangi bir başka lisansın veya iznin verilmesi için bir ön koşuldur.
Sınai faaliyetleri, çevresel etkileri ve işyerinin sağlığını ve güvenliğini düzenleyen diğer mevzuat da madencilik faaliyetleri için geçerlidir.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı

• Doğal kaynaklarla ilgili kısa ve uzun vadeli politikaları hazırlar.
• Üretim ve ticaret politikasını belirler.
• Sektörün faaliyetlerini denetler.

Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü (Genel Müdürlük), Madenlerin aranmasını, geliştirilmesini ve işletilmesini ve Devletin sahip olduğu petrol ve doğal gazın çevre düzenlemelerine uygun olmasını ve araştırma, keşif lisanslarını vermesini sağlayan Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş bir organdır.

Ayrıca, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Türkiye’de bulunan maden araştırma ve hammaddeleri konusunda bilimsel ve teknolojik araştırmalar yapan Bakanlık bünyesinde bir kuruluştur. Kurum, lisanslı arazilerde ve ayrıca belirli bir ücret karşılığında özel kişilere veya kamu kurumlarına ait lisanslı arazilerde keşif faaliyetleri yürütmektedir.

Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu, enerji üretimi için gerekli olan hammaddeleri (linyit ve şist gibi) hükümletin enerji ve yakıt politikasına uygun olarak değerlendirmektedir. Amacı ekonomiye katkıda bulunmak, programlar ve uygulama stratejileri hazırlamaktır.

Türkiye Sert Kömür Kurumu, aşağıdaki amaçlar için kurulmuş bir kamu kurumu:

• Sert kömür rezervlerinin değerlendirilmesi ve ülkenin sert kömür ihtiyacının karşılanması için planlar ve stratejiler yapılması.
• Endüstriyel tesislerin kurulması ve işletilmesi.
• Sert kömür rezervlerinden elde edilen ikincil malzemelerle üretimin sağlanması.
• Kömür ve ikincil malzemelerin ithalatı ve ihracatı.

Maden kaynaklarına ilişkin haklar nasıl tutuluyor ve bu haklara kim sahip ?

Tüm maden kaynakları yalnızca devlete aittir ( Madde 4, Maden Kanunu ). Özel mülkiyet haklarına tabi değillerdir. Minerallerin mülkiyeti, ilgili arazinin veya mülkün mülkiyetine tabi değildir. Bu nedenle, maden hakları mülkün genel mülkiyetine göre ayrılabilir.

Maden araştırma ve çıkarma hakkı, Madencilik Kanunu uyarınca devlet tarafından verilen maden ruhsatları ile verilmektedir. Maden Kanunu uyarınca, madenin yıllık toplam satışının% 1 ila% 4,5’i arasında değişen bir telif miktarı yıllık olarak Hazine’ye ödenmektedir. Madencilik haklarıyla ilgili tüm bilgiler Maden Siciline tescil edilmiştir ve inceleme için kamuya açıktır , örneğin:

• Ödevler.
• Transferler.
• Ekler.
• Sözü.
• İpotek.
• Sonlandırmalarında.

Bir madencilik lisansındaki tüm menfaatler sadece tescil işleminde etkili olur. Bu nedenle, bir madencilik lisansı ile ilgili herhangi bir üçüncü taraf haklarının varlığı, Maden Sicilinin kayıtları inceleyerek belirlenebilir.